داریوش بزرگ هخامنش
داریوش بزرگ را میتوان به جرات یکی از نوابغ هوشمند و شایسته برای قدرت و
زمامداری کشور بزرگ و پرافتخار ایران زمین نامید . در اینجا بر این هستیم
تا گوشه ای از اقدامات شگفت انگیز این فرزند پاک ایران و شاهنشاه ٢٨ کشور
آسیا را بررسی کنیم و همچنین با اندیشه های پاک این ابر مرد میهن پرست و با
اراده تاریخ ایران و جهان که بدون تردید ادامه دهنده راه کورش بزرگ نیز
بوده است , آشنایی بیشتری داشته باشیم . در مرحله نخست این نوشتار باید به
همه ایرانیان این نکته را یادآوری کنیم که پسندیده تر آن است که واژه کبیر
را برای داریوش هخامنشی به کار نبرند . زیرا شایسته ابر مردی همچون داریوش
نیست که وی را با پسوند کبیر تازی بنامیم . کبیر از واژه ای صدرصد عربی
ریشه گرفته شده است که کلمات اکبر , کبر , کبری نیز از همین واژه است . پس
مه یا بزرگ که ریشه ای کاملا ایرانی دارد , برازنده این بزرگ مرد ایرانی و
دیگر افراد شایسته این پسوند است بکار برده شود نیک تر است . هیچگاه ما
نباید از واژگان عربی برای شخصیتهای برجسته تاریخمان استفاده کنیم . زیرا
اعراب در طول تاریخ بر ضد تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران از هیچ کوششی دریغ
نکرده اند . بدون تردید ایران و ایرانی هیچ گاه نباید و نخواهد توانست با
اقوامی بدوی و بیابانگرد که هنوز یکی از بی تمدن ترین و بی ریشه ترین
کشورهای جهان به حساب می آیند کنار بیاید . زیرا آنان بودند که امپراتوری
متمدن و قدرتمند ایران را به ویران سرای برای جولان دادن خودشان تبدیل
کردند . آنان بودند که فرزندان دلیر ایران مانند بابک , مازیار , ابن مقفع ,
استاذسیس و سنباد را به قتل رساندند . آنان بودند که هشت سال با هم یکی
شدند اتحادیه عرب بر ضد ایران و ایرانی دست به نبردی جهانی و نابرابر زدند و
میلیون ها ایرانی از جان گذشته را شهید و معلول کردند . آنان بودند که نام
جهانی و تاریخی خلیج فارس را با فریب و هزینه کردن جعل کردند . آنان بودند
که ادعای جزایر سه گانه ایران را کردند و . . .
به هر روی امروز
جوانان برومند سرزمین ایران باید با شخصیتی برجسته و نادر از کشورشان بیشتر
آشنا شوند و آن کسی نیست جز داریوش بزرگ شاهنشاه قدرتمند آسیا که همواره
منشی جدای از دیگر حکام تاریخ گذشته را در پیش گرفت و در تمامی مراحل
پادشاهی قدرتمند اش از سه فروزه آسمانی زرتشت ( کردار , گفتار , پندار نیک )
دوری نگزید . امری که امروزه در آستانه قرن بیست و یکم رویایی در جهان بیش
نیست . وی در سال ٥٢٢ پیش از میلاد بر اریکه شاهنشاهی نیمی از آسیا نشست و
در سال ٤٨٦ پیش از میلاد چشم از جهان فرو بست و ایرانی را برای ما به ارث
گذاشت که درجهان بی سابقه بود . پس از وی خشیارشا بزرگ بر اریکه شاهنشاهی
٢٨ کشور آسیایی نشست و راه پدر بزرگوار خود را ادامه داد . به امید روزی که
تندیس های این بزرگ مرد ایرانی در تمامی شهرهای ایران بزرگ برافراشته شود و
باردیگر ادیان , عقیدها و باورهای همه مردمان جهان به دیده احترام و نیکی
نگریسته شود . امری که داریوش بزرگ به پیروی از کوروش بزرگ هخامنشی گسترش
داد . به امید روزی که منش و کردار نیک وی به نسل های آینده منتقل شود تا
آیندگان با شخصیت بزرگ وی آشنا شوند .
داریوش پور( پسر) گشتاسب , پور
ارشام , پور آریارمن , پور چیش پش بود و نیاکانش در سه نسل به کورش بزرگ
بازمیگشت . او یکی از سرداران نامی ارتش کامبوجیه فرزند کورش بزرگ بود . پس
از درگذشت کمبوجیه داریوش بزرگ بر ضد بریای دروغین که خود را فرزند کورش
معرفی کرده بود قیام کرد و سلطنت را از وی بازستاند . داریوش با همکاری شش
سردار برجسته از ارتش کمبوجیه که نامشان : وینددفرنه , اوتن , گائوبرووه ,
ویدرنه , بغ بوخش , اردومنش بود بر ضد شاه دروغین قیام کردند و وی را از
مقام شاهی برکنار کردند و مجازات کردند . سپس یکی از هفت تن سردار ایرانی
در طی مسابقه ای در میدان اصلی شهر به مقام پادشاهی رسید و او کسی نبود جز
داریوش بزرگ . به گفته هرودوت سه سال نخست سلطنت وی برای سرکوب شورشیان و
برقراری ایران یکپارچه صرف شد .
گوشه ای از اقدامات شگفت انگیز و میهن
پرستانه داریوش بزرگ:از اقدامات داریوش بزرگ قراردادن مصر به عنوان یکی از
ولایات ایران بود . این اقدام برابر با ٤ ژوئیه سال ٤٨٩ پیش از میلاد صورت
گرفت . وی قلمرو امپراتوری ايران را به ٣٠ ايالت تقسيم کرد و هر ايالت را
ساتراپي (واژه اي مادي است) ناميد و دستور داد كه با تاسيس پستخانه ارتباط
مردم اين ايالتها با هم تامين شود و داد وستد با پول انجام شود (سكه هايي
كه ضرب كرده بود) . مصر يكي از ساتراپي هاي ايران آن زمان بود كه داريوش
توجه خاصي به آن داشت . کتیبه داریوش بزرگ نیز امروزه در مصر موجود می باشد
.
متن فرمان داريوش بزرگ در مصر :بند ١ ) خداي بزرگ است اهورامزدا ،
كه زمين را آفريد ، كه آن آسمان را آفريد ، كه مردم را آفريد ، كه شادي را
براي مردمان آفريد ، كه داريوش را شاه كرد ، كه به داريوش شاه شهرياري را ،
كه بزرگ و داراي اسبان خوب و مردان خوب است ، ارزاني فرمود . بند ٢ ) من
داريوش ، شاه بزرگ هستم . شاه شاهان ، شاه كشورهاي داراي همه گونه مردم ،
شاه در اين زمين بزرگ و دور و دراز ، پسر ويشتاسب هخامنشي . بند ٣ ) داريوش
شاه گويد : من پارسي هستم . از پارس مصر را گرفتم . فرمان كندن اين كانال (
ترعه ) را دادم از رودخانه اي به نام نيل ، كه در مصر جاري است ، تا درياي
كه از پارس مي رود . پس از آن اين كانال كنده شد ، چنانچه فرمان دادم و
كشتيها از مصر از وسط اين كانال به سوي ایران روانه شدند . چنانكه اين كار
مرا ميل بود .
نكته اي جالبی كه در تمام كتيبه ها به چشم مي خورد و
در اول هر كتيبه مي آورده اند ، سپاسگزاری از اهورامزدا ( خدا ) بوده كه
آنها تمام پيشرفت ها و پيروزي ها خودشان را به خواست او مي دانند و بعد از
قدرداني از خداوند شروع به سخن ميكنند . البته ميدانيم كه ايرانيان از
پيدايش زرتشت به گفته تاريخدانان در بیش از سه هزار سال پيش خدا پرست شدند و
اهورامزدا را به عنوان خداي واحد پرستش ميكردند و براي او ٥ بار نماز در
طول روز ميگذاشتند .
نظم دادن انسانی به مالیات های کشوری یکی
دیگر از مهم ترین اقدامات داريوش بزرگ است به گفته پلوتارخ مورخ نامی
سالهای ٤٦ تا ١٢٠ پس از میلاد همه ساله از کشورهای مختلف هدایایی به دربار
شاهنشاهی ایران می آوردند تا اینکه داریوش مقدار مالیات را برای هر ایالت
معین کرد . سپس مامورانی را فرستاد به ایالتهای امپراتوری تا ببینند چه
مقدارمردم توانایی پرداخت مالیات را دارند ؟ آیا مبلغ تعیین شده فشاری را
بر مردم تحمیل نمی کند ؟ سپس ماموران به حضور شاهنشاه آمدند گفتند همه قادر
هستند این مبلغ را بپردازند . با این حال داریوش بزرگ دستور داد همان
مقدار را هم نصف کنند . که درباریان علت را پرسیدن . وی پاسخ داد ممکن است
شهربانان هم برای خود مبلغی از مردم به صورت غیر قانونی دریافت کنند پس
باید این را در نظر گرفت .
درباره رفتار داریوش با فرزند فاتح ماراتن -
از کتاب داریوش بزرگ :فنقیان فرزند بزرگ فاتح ماراتن که "متی اوخوس" نام
داشت و پدرش "میلتیادس" داریوش بزرگ را شکست داده بودند را اسیر کردند و به
نزد شاهنشاه داریوش در شوش بردند . آنان به این خیال که به پادشاه ایران
خوش خدمتی کرده اند در انتظار مجازات وی بودند . ولی داریوش بزرگ او را با
خوشرفتاری پذیرفت و به او خانه و زمینی بخشید و یک هسمر ایرانی به او داد و
او بعد از آن ساکن ایران شد و از آن پس زندگی راحتی را سپری نمود .
هرودوت مورخ یونانی درباره داریوش بزرگ میگوید : روزی که داریوش از سربازان
گارد شاهنشاهی بود در بازار قدم میزد و با سیلوسون برخورد کرد . سیلوسون
برادر پویکرات دیکتاتور ساموسی بود . سیلوسون قبای قرمز رنگی بر تن داشت .
داریوش به نزد وی رفت تا قبا را خریداری کند . ولی سیلوسون آن را بدون پول
به وی هدیه داد . بعدها که داریوش به مقام شاهنشاه بزرگ منطقه شناخته شد
سیلوسون به دربار وی رفت . پادشاه او را به یاد آورد و گفت زمانی که من هیچ
قدرتی نداشتم تو به من نیکی کردی پس دستور داد که به او طلا و جواهرات
دهند تا دیگران را تشویق به کردار نیک کند . ولی سیلوسون گفت من هیچ نمی
خواهم و تنها آمده ام تا شهر ما ساموسی را از دست دیکتاتور " اروی تس "
نجات دهی . سپس داریوش لشگری به فرماندهی اوتانس به همراه وی عازم آنجا کرد
و در نهایت یک جزیره به سیلوسون داده شد تا مردم شهر را به انجا منتقل
کنند تا زندگی راحتی داشته باشند .
ساخت راهی شاهی با زیرسازی
اصولی و مستحکم به طول ٢٧٠٠ کیلومتر یکی از شگفت انگیز ترین کارهای وی در
٢٥٠٠ سال پیش به حساب می آید. این راه از شوش به سارد در نزدیکی مدینترانه
بود . زیرسازی مستحکم این راه که بسیار شبیه به آسفالتهای امروزی است از
نبوغ امپراتوری داریوش بزرگ و برگزیدن اصولی ترین شیوه حکومتی و راه سازی
به حساب می آید . ماریژان موله نخستین راه شوسه و زير سازي شده در جهان را
به داريوش نسبت داده است .
کتيبه داريوش بزرگ در نقش رستم : به
خواست اهورامزدا این است شهرهایی که من جدا از پارس متعلق به ایران کردم .
بر آنان حکمرانی کردم . بمن باج دادن . آنچه از طرف من به آنان گفته شد
آنرا کردند . قانون من است که آنان را نگه داشت : ماد - خوزستان - پارت -
هرات - بلخ - سغد - خوارزم - زرنگ - رخج - ث ت گوش - گندار - هند -
سکائیهای هوم نوش - سکائیهای تیز خود - بابل - آشور - عربستان - مصر -
ارمنستان - کپد و کیه - سارد - یونان - سکائیهای ماورای دریا - سکودر -
یونانیهای سپر روی سر - لیبیها - حبشیها - اهالی مک - کارائیها .
(
شامل کشورهای امروزی : افغانستان - ارمنستان - آذربایجان(آران،ایران شمالی)
- گرجستان - ترکیه - عراق - هند - بخشی از عربستان - کویت - قطر - مصر -
سوریه - اسرائیل - فلسطین و . . . )
آباد سازی مصر از دیگر اقدامات وی
بود . مصر به مدت ١٢١ سال یکی از ایالتهای ایران به حساب می آمد که داریوش
آنرا سامان و گسترش داده بود . داریوش شاه نگاهی مثبت به مصر کهن داشت و در
نوسازی آنجا تلاشی بسیار کرد . امری که دیگر شاهان جهان پس از تصرف کشوری
دیگر بنای ویران کردن و کشتار مردم آن منطقه را می گذارندند . وی هیچگاه
معابد آنان را ویران نکرد و به آنان آزادی در گزینش دین داد . در مراسم
عزای ملی مصریان ( آپیس ) شرکت کرد و هزینه هنگفتی را برای اجرای ان مراسم
تعیین نمود . سپس به نزد معابد آنان رفت و به خدای مصریان احترام گذاشت و
معبد خدای بزرگ مصر ( آمون ) را به کلی بازسازی کرد . داریوش مدرسه طب مصر
را که مدتها بسته بود و استادانش از کار بیکار شده بودن را دوباره گشود و
"اودجاهور" را مامور رسیدگی به آنجا کرد . سپس استادان و افراد برجسته علمی
امپراتوری ایران را به آنجا دعوت کرد تا در آنجا یک مرکز بین المللی طب
راه اندازی کند . اودجاهور در نوشته ای که از خود بر جای گذاشته گفته است :
شاهنشاه داریوش فرمان داد که همه چیز خوب به دانش آموزان و استادان داده
شود تا پیشه و کاردانی خود را گسترش دهند . شاهنشاه این کار را کرد زیرا
فضیلت علم و دانش را میشناخت . روش برجسته مديريت و فرهنگ ايراني داریوش
بزرگ سه قرن در مصر باقي بود. كارول نوشته است: با وجود برچيده شدن حكومت
ايرانيان بر مصر در سال ٤٠٤ پيش از ميلاد، مصريان تا دهها سال پس از آن هم
خود را از اتباع امپراتوري ايران مي دانستند. مصر توسط كامبوزيا (كامبيز,
کمبوجیه ) دوم پسر كوروش بزرگ بدلیل کشتار عده ای ایرانی برای تنبیه مصریان
تصرف شده بود. وي شرق ليبي و شمال سودان را هم برخاك مصر اضافه كرده بود و
مصر را كه سالها به دو بخش عليا و سفلي تقسيم شده بود و داراي دو حكومت
جدا از هم بود به صورت يك كشور واحد درآورده و داریوش بزرگ شهر ممفيس را
پايتخت مصر واحد قرار داد .
داريوش بزرگ طرح تعلميات عمومي و
سوادآموزي را اجباري و به صورت كاملا رايگان بنيان گذاشت كه به موجب آن همه
مردم مي بايست خواندن و نوشتن بداند . این اقدام وی نیز در تاریخ بی سابقه
بود . او اینگونه می اندیشید که پادشاه زمانی میتواند در اندیشه آباد
ساختن کشور باشد و ویرانی ها را آباد کند که مردمانش از شعور و سواد کافی
برخوردار باشند و اقدامات شاهنشاه را برای اقتدار کشور درک کنند . ( پرفسور
هرتسفلد )
هنر هخامنشی در زمان داریوش بزرگ به منتهی عظمت خود رسید و
داریوش شاه تمام هنرهای آسیا را برای شاهنشاهی ایران استفاده نمود . از
گاوهای بالدار عظیم الجسته در شوش یا کاخهای هنر خاورمیانه در پرسپولیس یا
کاخهای سلطنتی شوش یا سنگ تراشه های بیستون و . . . وی شاهی مقتدر و هنر
دوست نامیده شده است که ایران را به سبک شگرفی اداره نمود . مورخین یونانی
نوشته اند وی هنری را در پارسه اجرا کرد که دیگر بالاتر از آن ممکن نبود و
عالی ترین شکل ممکن را وی اجرا کرد .
محقق بزرگ امریکایی پرفسور ویلیام
جیمز دورانت :داریوش بزرگ برای آنکه نام خود را برای آیندگان جاودانه
بگذارد دست به بنا نهادن کاخهای پرسپولیس زد . هنر و معماری این کاخ عظیم
به جرات از معبد کرنک و تمام کلیساهای اروپا و میلان زیبا و باشکوه تر است .
پله های باشکوه کاخ در تاریخ بی نظیر است . شاید بتوان گفت که کاخ صد ستون
سنگی و کاخ آپادانا زیباترین بناهای تاریخ جهان در عهد قدیم و عهد جدید
باشد که به دست آدمیزاد ساخته شد .
پرفسور ژرژ کامرون استاد خطوط
کهن باستان : کاخها و نبشته های پرافتخار تخت جمشید یکی از شاهکارهای عالی
بشر است که توسط داریوش بزرگ و فرزندش خشیارشا بنا نهاده شد . پلکان و
ستونهای با شکوه آن در خور ستایش است .
سنگ نگاره داریوش بزرگ در
شهر پارسه ( تخت جمشید ) : داريوش بزرگ در پايئز و زمستان ٥١٨ – ٥١٩ قبل از
ميلاد نقشه ساخت ابنیه های شگفت انگیز شهر پارسه ( تخت جمشید یا پرسپوليس )
را طراحي كرد و با الهام گرفتن از اهرام مصر و دیگر هنرهای آسیایی که همگی
زیر مجوعه ای از ایران بودند نقشه آن را با كمك چندين تن از معماران مصري
بروي كاغد آورد و یادگاری خارق العاده در جهان به نام کاخهای پارسه به جای
گذاشت . ساخت این کاخ سترگ ٦٥ سال به طول انجامید اما زندگی اهورایی وی
کفای دیدن پایان کاخ را نداد . وی با این اندیشه که ایران با تمدنی کهن و
شاهنشاهی قدرتمندی همچون ایران که مناطق زیادی از آسیا را به زیرا پرچم
ایران در آورده است شایسته یک مرکز قدرتمند با طراحی فوق العاده است که تا
هزاران سال برای آیندگان بماند و آنان درس عبرت بگیرند و راه نیاکان خود را
ادامه دهند . که می بینیم بعد از گذشت ٢٥٠٠ سال از ساخت پرسپولیس(تخت
جمشید) با وجود ویران شدنش توسط اسکندر گجستک و آتش کشیدن آن هنوز با قدم
نهاندن در این یادگار داریوش شاه بزرگ ابهت این مکان انسان را تحت تاثیر
قرار میدهد و همگان این میهن پرستی آنان را ستایش میکنند .نکته مهم این
ساختمانهای بزرگ رعایت حقوق انسانی کارگران و معماران است که داریوش شاه
تمام مزایا و حقوق روزانه آنان را بر کتیبه ها نوشته است . داريوش بزرگ در
هر سال براي ساخت كاخ به كارگران بيش از نيم ميليون طلا مزد مي داده است كه
به گفته مورخان گران ترين كاخ دنيا محسوب ميشده . اين در حالي است كه در
همان زمان در مصر كارگران به بيگاري مشغول بوده اند بدون پرداخت مزد كه با
شلاق همراه بوده است . داريوش بزرگ براي ساخت كاخ پرسپوليس(تخت جمشید) كه
نمايشگاه هنر آسيا بوده ٢٥ هزار كارگر به صورت ١٠ ساعت در تابستان و ٨ ساعت
در زمستان به كار گماشته بود و به هر استادكار هر ٥ روز يكبار يك سكه طلا (
داريك ) مي داده و به هر خانواده از كارگران به غير از مزد آنها روزانه
٢٥٠ گرم گوشت همراه با روغن , كره , عسل و پنير ميداده است و هر ١٠ روز
يكبار استراحت داشتند .
از دیگر اقدامات انسان دوستانه داريوش بزرگ
این بود که پس از تصرف بابل ٢٥ هزار يهودي برده را كه در آن شهر بر زير يوق
بردگي شاه بابل بدون مزد کار میکردند را آزاد كرد . این فرمان در ادامه
فرمان تاریخی کورش بزرگ مبنی بر گناه بودن برده داری و آزادی انسانها صادر
شد .
حس ملی گرایی و میهن پرستی داریوش بزرگ در برابر کشوری مقدس
همچون ایران از دیگر سرمشق های این ابر مرد تاریخ است . هرودوت میگوید هرگز
یک ایرانی از خدای خود برای شخص خویشتن آرزوی سلامتی و نیکی نمیکند بلکه
او درخواست سعادت برای تمام ملت ایران , برای کشور ایران و سپس برای شاه
ایران میکند آنگاه خود را مشمول این دعا میداند . به گفته پرفسور گیریشمن
حس میهن پرستی داریوش بزرگ در درجه عالی و به شکل بی سابقه ای نمایان است و
همه هم و غم او آرزوی ایرانی بود بدون شورش , با اقتدار شاهنشاهی بزرگ ,
مردمانی که در صلح زندگی کنند , برده داری و غلامی در آنجا نباشد , کشور در
قحطی به سر نبرد و مردمان آزادی انتخاب دین داشته باشند . این گفته در
کتیبه های وی به روشنی دیده میشود و می بینیم که تلاش وی برای این امر مهم
به حقیقت پیوست و شاهنشاهی وی در تاریخ به صورت بی سابقه به ثبت رسید .
برجسته ترین اقدام داریوش بزرگ بنیانگذاری نیروی دریایی ارتش ایران برای
نخستین بار در تاریخ آریا بوم بوده است . به گفته هرودوت داریوش ٢ گروه
اکتشافی به دریا گسیل داشت . یکی از هند به دریای عمان و دریای سرخ و سپس
از رود نیل روانه دریای مدینترانه نمود . گروهی را تا دریای اژه در کنار
ایتالیا و از طرف دیگر گروهی تا نزدیکی آفریقا فرستاد . این اقدام داریوش
بزرگ به حدی به سرعت پیشرفت کرد که در زمان لشگر کشی تاریخی خشیارشا به
اروپا به گفته هرودوت ٤٠٠٠ تا ٥٠٠٠ هزار ناوگان دریایی ارتش شاهنشاهی ایران
روانه اروپا شده بود . که خشیارشا آنان را به ٤ دسته تقسیم کرده بود : "
ناوگان جنگی" برای پرتاب گوی های آتشین , ناوگان سرگور برای دنبال کردن
دشمن و تعقیب آنان , ناوگان بارکش برای جابجایی ارتش و سربازان – ناوگان
مهندسی برای جابجایی وسایل مهندسی برای پل سازی و کانال زدن و اقدامات
مهندسی نظامی .
تقويم كنوني ( ماه ٣٠ روز ) ایران به دستور داريوش
بزرگ پايه گذاري شد . او هياتي را براي اصلاح تقويم ايران به رياست دانشمند
بابلي “دني تون” بسيج كرده بود . بر طبق تقويم جديد داريوش روز اول و
پانزدهم ماه تعطيل بوده و در طول سال داراي ٥ عيد مذهبي و ٣١ روز تعطيلي
رسمي كه يكي از آنها نوروز و ديگري سوگ سياوش بوده است ( ماریژان موله و
پرفسور هرتزفلد )
از دیگر اقدامات مهم داریوش شاه بزرگ ابداع خط میخی
پارسی باستان است . وی خطوط بین المللی ( ایلامی , بابلی ) را در ایران
رواج داد و یک خط مشترک برای قلمرو شاهنشاهی ایران توسط اندیشمندان ایرانی
ساخت که نام ان را میخی پارسی نام نهاد . که به زودی در ٢٨ کشور جهان رونق
یافت . ( هرودوت )
داريوش بزرگ پادگان و نظام وظيفه را در ايران پايه
گذاري كرد و به مناسبت آن تمام جوانان چه فرزند شاه و چه فرزند وزير بايد
به خدمت بروند و تعليمات نظامي ببينند تا بتوانند از سرزمين ایران دفاع
كنند .
داريوش بزرگ براي اولين بار در ايران وزارت راه , وزارت آب ,
سازمان املاك , سازمان پست و تلگراف ( چاپارخانه ) را بنيان نهاد که این
اقدام وی نخستین وزارت پست سریع جهانی شناخته شده است .
علاقه به
آبادی , رونق کشاورزی و سرسبزی از دیگر خصوصیات برجسته داریوش بزرگ بود .
وی شهربان ( ساتراپ ) ایالت های خود را موظف به کاشت درختان و رونق کشاورزی
میکرد . در نامه ای که باستان شناسان آنرا پیدا کرده اند و پرفسور ایران
شناس گیریشمن آنرا به چاپ رساند داریوش بزرگ به حاکمان روسیه و آسیای صغیر
چنین فرمان میدهد : من نیت شما را در بهبود بخشیدن کشورم به وسیله انتقال و
کاشت درختان میوه در آن سوی فرات و در بخش علیای آسیا تقدیر و سپاس میگویم
.
داريوش براي جلوگيري از قحطي آب در هندوستان كه جزوي از ايران بوده
سدي عظيم بروي رود سند بنا نهاد و مردمان آنجا را از خود خشنود نمود و جلوی
قحطی را نیز گرفت .
در طول سلطنت داريوش بزرگ ٢٤٢ حكمران یاغی بر عليه
او شورش كرده بودند و او پادشاهي بوده كه با ٢٤٢ مورد شورش مقابله كرد و
همه را بر جاي خود نشاند و مانع از متلاش شدن ایران توسط حکمرانان خائن شد و
عدالت و یکپارچگی ایرانی را در سرتاسر کشور بسط داد . او در سال آخر
پادشاهي به اندازه ١٠ ميليون ليره انگلستان ذخيره مالي در خزانه دولتي بر
جاي گذاشت .
احترام داریوش شاه به زنان و حفظ حقوق آنان از دیگر
اقدامات برجسته وی به حساب می آید . طبق گفته پرفسور گیل استاین , دکتر
دیوید استروناخ , پرفسور ریچای فرای و پرفسور علیرضا شاپور شهبازی ( موسسه
شرق شناسی شیکاگو و موزه ایران باستان ) داریوش بزرگ برای بنا نهادن ساخت
کاخهای پارسه از زنان به عنوان یکی از مهم ترین نیروهای کاری استفاده می
کرد . به شکلی که در چندین مورد کتیبه بدست آمده نوشته شده است که زنی در
اینجا مسئول بیش از ١٠٠ نفر کارگرمرد بود و یا زنی دیگر به دلیل مهارت شغلی
اش حقوقی معادل ٣ مرد دریافت میکرد . یا در کتیبه ای دیگر آمده زنان کارگر
باردار در ساختن پارسه از حقوق شاهنشاهی برای استراحت و بارداری استفاده
کردند .
از دیگر اقدامات داریوش بزرگ دادن پناهندگی سیاسی به فيثاغورث
بود كه بدلايل مذهبي از كشور خود گريخته بود و به ايران پناه آورده بوده
است و سپس توسط داريوش بزرگ داراي يك زندگي خوب همراه با مستمري دائم شده
بود .
داريوش براي سهولت رفت و آمد ميان ايران وایالت مصر دستور داد كه
ميان درياي سرخ و رود نيل آبراهي ( کانال سوئز کنونی ) بسازند كه آثار آن و
كتيبه مربوط به اتمام اين آبراه كه صدها سال داير بود و بر اثر توفان شن
پر شده است به دست آمده و موجود است. در طول اين كانال تخته سنگهاي تراشيده
شده به دست آمده كه در آنها تاريخ اتمام هر قطعه از آبراه حك شده است و
اين سنگها در دست است. در يك سنگ نبشته آمده است كه روز افتتاح آبراه، ٢٦
كشتي از آن عبور كردند و اين نوشته به چهار زبان و دو خط است (ميخي و
هيروگليف). از همين دوران اثري به دست آمده كه عبارت است از مخلوطي از
علامت ايران (بالهاي باز شده مرغ با سرانسان و كلاه پارسي) و علائم قديم
مصر عليا و مصر سفلي كه نشانه وحدت مصر واحد با امپراتوري ايران است. لوح
داريوش به مناسبت پايان آبراه «درياي سرخ , نيل» در قرن ٢٠ به دست آمده
است. وي در سنگنبشته هايش در مصر خود را داريوش پسر ويشتاسپ هخامنش
(ويشتاسپ در فارسي امروز به گشتاسپ تبديل شده است) خوانده كه از همان زمان
احترام عميق به پدر و بكار رفتن نام او پس از نام فرد در جهان رواج يافته
است. معبدي كه داريوش در مصر ساخت، هنوز تقريبا به طور كامل درمنطقه واحه
موجود است . وی به ادیان مصر احترام گذاشت و هیچگاه دین مزدیسنای ایرانی (
زرتشت ) را در آنجا تبلیغ نکرد .
كتيبه داريوش بزرگ در كنار كانالي كه
به امر او در مصر كنده شده بود پيدا شد: اين كتيبه ١٢ سطري به خط ميخي
پارسي راجع بحفر كانال بين رود نيل و احمر كه در زير آن كتيبه به خط و زبان
عيلامي هم كنده شده . در يك طرف لوح سنگي سماق در فاصله ٣٣ كيلومتري از
سوئز در مصر قدري به طرف غربي كانال فعلي پيدا شده است . پشت آن به خط قديم
مصري همان مضمون به طرز مفصل تري نقل گرديده دومين فرعون سلسله ٢٦ به نام
نخو ( ٦٥٩ - ٥٩٤ قبل از ميلاد ) كندن اين كانال را بين رود نيل و بحر احمر
شروع كرد اما به اتمام نرسيد . داريوش بزرگ شاهنشاه ايران در سالهاي ٥٢١-
٤٨٦ قبل از ميلاد تكميل اين كار را دستور داد و انجام گرفت . كانال به
اندازه اي پهن بود كه دو كشتي بزرگ با سه رديف پاروزن مي توانستند از كنار
هم عبور كنند و در عرض چهار روز طي طريق مي نمودند .
از دیگر یادگارهای
داریوش بزرگ ستایش مصریان از وی بود . زیرا داریوش شاه , مردمان و کارگران
و بردگان مصر را رهایی بخشید و خود در راس فرعونهای مصر شاه آنجا شد .
کتیبه ای از کاهنان مصری باقی است که استاد پیرنیا در کتاب تاریخ ایران
باستان آنرا اینگونه ترجمه کرده است : داریوش زاده نیت و متولی سائیس شهر
خدایان مصر است . کارهایی که خدا به اراده خویش آغاز کرده بود داریوش به
اتمام رساند . وقتی داریوش در شکم مادرش بود نیت ( خدایان مصر ) او را
فرزند خود دانست . داریوش دست در کمان به سویش برد تا دشمنان خدای را بر
اندازد . او نیرومند است و دشمنانش را در همه سرزمینها نابود خواهد کرد .
شاه مصر داریوش است که تا ابد جاوید بماند . شاه بزرگ پسر ویشتاسب هخامنش .
او فرزند خدایان است که نیرومند و جهانگیر است پس مردمان سرزمینهای دور
برایش هدایا می آوردند و برایش خدمت میکنند .
به گفته هرودوت
داریوش در سال ٥١٤ پیش از میلاد به اروپا لشگر کشید و و شبه جزیره بالکان
را جزوی از ایران کرد . هدف وی از این کار گزارشی بود که به دربار ایران
فرستاده بودند مبنی بر اینکه قبایل اسکیت ها مراسمی کشنده دارند و مردمانی
وحشی و خونریز هستند . به گفته هرودوت مورخ یونانی این مردمان در مراسمی
مردمان خود را به هوا پرتاب می کردند و از دگر روی در زمین نیزهایی فرو
میکردند تا آنان پس از افتادن به زمین بروی نیزه ها بیافتند و کشته شودند .
این یکی از مراسم سالانه این کشورها و قبایل برای قربانی کردن در نزد
خدایانشان بود . داریوش خود را راهبر صلح و خرد جهان میدانست و از گذشته
فرهنگی بسیار کهن ایرانی برخوردار بود و به همین دلیل برای نابودی آنان
اقدام کرد و لشگری بزرگ راهی آنجا نمود .
داریوش بزرگ ایران را به
ایالتهای بسیاری تقسیم کرد و در راس همه ایالتها دولت مقتدر شاهنشاهی ایران
را قرار داد . برای هر ایالت شهربان مقرر فرمود . برای هر شهربان دبیری
گذاشت . در پایان در کل امپراتوری اشخاصی را گمارد تا وظع کشور را بررسی
کنند و خطاها و کارهای غیر قانونی شهربانان را گزارش دهند . این افراد
گوشهای شاه نامیده میشدند . به گفته پرفسور گیریشمن در کتاب ایران از آغاز
تا اسلام این کار وی مورد ستایش همگان شده بود . زیرا دولت مردمان از ترس
این افراد که با لباسهای شخصی در جامعه بودند از هر اقدام غیر قانونی سرباز
میزدند .
پاداش به نیکو کاران و میهن پرستان و کیفر دادن به خائنین از
دیگر اقدامات داریوش بزرگ بود . زوپیر سردار برجسته ایرانی یک نمونه از
این مصداق ها بود. زوپیر پسر مگابیز یود . هرودوت مینویسد به داریوش خبر
رسید که بابل شهر متمدن جهان آن روز که جزوی از ایران کورش بود سر به شورش
نهاده است و مردان بابلی زنان خودشان را در منطقه ای گرد آورده اند و همگی
را خفه کرده اند . چون این خبر به داریوش بزرگ رسید وی لشگری بزرگ روانه
بابل کرد . اما شهر بابل دیوارهای بسیار بلندی داشت و نتوانستند وارد شوند .
ماهها ارتش ایران در کنار دیوارها منتظر ماند اما نتوانست وارد بابل شود .
تا اینکه زوپیر نقشه ای کشید و گوشها و بینی خود را برید و خود را با
ضربات شلاق آغشته به خون کرد و به پیش داریوش شاه رفت . شاهنشاه از دیدن
این منظره سردار خود تاسف خورد و گفت چه کسی تو را چنین کرد ؟ وی پاسخ داد
من این کار را برای گشودن درب بروی سپاه ایران زمین کرده ام و هم اکنون به
سوی بابل می روم و خود را فراری خطاب میکنم که داریوش من را چنین کرده است .
داریوش شاه پاسخ داد به خدای که من راضی به این نبودم که تو با خود چنین
کنی و حاضر بودم از بابل صرفه نظر کنم . نقشه زوپیر عملی شد و بابلی ها وی
را به درون شهر راه دادن و به وی لشگری برای مبارزه با داریوش دادند که در ٢
نوبت وی ٢٠٠٠ نفر از ارتش ایران را کشت تا شک ها به یقین تبدیل شود .
زوپیر در سومین نبرد با ایرانیان دروازه شهر را گشود و بابل توسط سپاه میهن
پرست و از خود گذشته داریوش فتح شد . داریوش در فرمانی تاریخی زوپیر را
بالاترین میهن پرست ( بعد از کورش بزرگ ) نامید و خاندان وی را برای همیشه
مورد حمایت دولت قرار داد و هر ساله هزاران سکه به خاندان وی عطا نمود .
با تمامی این اقدامات شگفت انگیز و قدرت جهانی داریوش بزرگ او هیچگاه خود
را در کتیبه هایش , خدا یا فرزند خدا نخواند و در سنگ نبشته هایش همیشه این
قدرت جهانی ایران را مدیون خداوند ( اهورامزدا ) دانسته است . در حالی که
شاهان سامی آنروزگار یا فرعونهای مصر و شاهان بابل با جلوس بر تخت بدون
وقفه ای خود را فرزند خدایان میخواندند . نمونه بارز این مهم اسکندر گجستک
است که به گفته مورخین یونانی پس از تصرف ایران وی خود را خدا نامید و
فرزند پدر بودنش را رد کرد و گفت که خدایان با مادر من همبستر شدند و من
زائیده شدم و همگی باید مرا ستایش و پرستش کنید .
یکی دیگر از لشگر کشی
های میهن پرستانه داریوش عظیمت به سرزمین سکاها بود . سکاها به گفته هردوت
پدر تاریخ جهان یکی از خونخوارین اقوام بشریت بودند . آنان در جنگها خون
دشمن را جمع آوری میکردند و میخوردند و در نمونه های دیگر سر افراد شکست
خورده را از بدن جدا میکردند و داخل جمجعه را خالی میکردند و به عنوان تقدس
نگهداری میکردند . زن در بین این اقوام مشترک بود . سکاها از پیش از به
قدرت رسیدن کورش بزرگ همه ساله به ایران تجاوز میکردند و سرمایه های ایران
را به یغما می بردند . اما کورش توانست تا مقدار زیادی دست آنان را از
ایران کوتاه کند . داریوش در ادامه سرکوب وحشیگری های آنان و انتقام از
سکاها لشگری به گفته هردوت ٧٠٠ هزار نفری با ٤٠٠ کشتی جنگی راهی اروپا مرکز
سکاها کرد . داریوش پلی عظیم بین قاره آسیا و اروپا بنا کرد و در کنار آن
پل کتیبه ای نوشت به این مضمون: " داریوش , شاه ایرانیان و آسیایی ها این
پل را بروی رود تایی بنا کرد . رودی بسیار زیبا و بزرگ . " اما با این لشگر
بزرگ بدلیل موقعیت سوق الجیشی سرزمین سکاها ارتش داریوش نتوانست مستیقم با
آنان روبرو شود و در نهایت به کشورش بازگشت .
کتیبه ایران دوستانه داریوش بزرگ در پارسه : خداوند این کشور ( ایران بزرگ ) را از گزند دشمن – دروغ و خشکسالی به دور نگهدارد .
کتیبه آموزنده داريوش بزرگ در نقش رستم :داریوش بزرگ : خدای بزرگ است
اهورامزدا. که این جهان را بیافرید . که خرد و نیروی کوشش را بر من ارزانی
داشت به خواست و نیروی اهورامزدا شاهم و فرمانهای او را اجرا میکنم این
چنین :
دوستدار و پیرو راستی هستم و بدی را دشمنم . خواهان داد و عدل
هستم . نه می خواهم که از سوی توانایی به ناتوانی ستم شود و نه میخواهم که
ناتوانی به توانایی بد کند . آنچه موافق راستی است میل من است و آنچه خلاف
راستی است به شدت با آن مخالفم . خویم را در حد اعتدال نگه میدارم و چون
خشم مرا فرا گیرد با اراده بر آن چیره میشوم تا مبادا ناروایی روی دهد .
هوس، اسیر دام من است و بر آن سخت حکومت میکنم . آنرا که نیکی کند مطابق
نیکی اش پاداش میدهم . آنکه بد کند به کیفرش میرسانم . به هیچ وجه مایل
نیستم که زیان و بد کرده شود و چون کسی مرتکب بدی شد به هیچ وجه مایل نیستم
که بی کیفر بماند . هرگاه مردی بر علیه کسی ادعا کند تا مورد دادرسی واقع
نشود بر او حکمی روا نمی کنم . از آنانی خوشوقت و خشنود هستم که با تمام
نیرو و قدرتشان در راه نیکی بکوشند این چنین است رفتار و کردار من و این
است آنچه که من می کنم . در میدان نبرد رزم آرایی چیره هستم . در پیکارگاه
دستانم میجنگند . چشم و هوشم نیز بکار است . آنانی که فرمانبرند می بینم و
آنانی که خلافی کنند کارشان بر من پوشیده نیست . در میدان پیکار به چالاکی
میجنگم . از نیروی دستان و پاهایم به خوبی بهره مند هستم . سوار کاری زبده و
چالاکم کمانکشی ورزیده هستم . چه به هنگام نبرد پیاده و چه سواره . نیزه
گزاری چرب دست هستم . این و هنرهای دیگر را اهورا مزدا بر من بخشود .
اهورامزدا یاری ام کرد و نیروهایم را به نیکی هدایت کرد . ای مرد که این را
میخوانی . نیک آگاه باش که داریوش چگونه شاهی است . چه هنراها و نیروهایی
دارد . این برای تو ناراست نباشد . آنچه را که گفتم عمل کن. در اين كشور ها
، مردي كه وفادار بود ، نيك پاداش دادم و آن كه دشمن بود نيك كيفر دادم ،
به خواست اهورامزدا اين كشور ها قانون مرا اجرا كردند . آنچه به آنان گفتم
آنگونه كردند .
تو كه بعد از من شاه خواهي بود از دروغ سخت بپرهيز .
مردي كه خواهد دروغزن بود نيك كيفر ده. اگر چنين مي انديشي بايد كشورم در
امان باشد . آنهايي كه پيشتر شاه بودند در آن مدت ، آنچه را كه من در يك
سال و اندي به خواست اهورامزدا كردم نكردند . از آن رو اهورامزدا مرا ياري
كرد، چون بدكردار نبودم ، دروغزن نبودم ، خطاكار نبودم ، نه من ، نه
دودمانم . بر پايه راستي رفتار كردم : نه به ناتوان و نه به توانا بد كردم ،
مردي كه با خاندانم همكاري كرد او را نيك پاداش دادم و آنكه زيانكاري كرد ،
او را نيك كيفر دادم . تو كه سپس شاه خواهي بود ، مردي كه دروغزن يا
خطاكار است او را دوست مباش و او را نيك كيفر ده . تو كه سپس اين نوشته ها
را كه من نوشتم ، يا اين نگاره ها را ببيني ، آنها را ويران مكن ، تا جايي
كه ممكن است آنها را بپاي ، تا زماني كه تندرست باشي . هر آنكه اهورامزدا
را بپرستد ، بخشش وي از آن او خواهد بود ، هم در زندگي و هم پس از مرگ .
اهورا مزدای بزرگ بزرگترین خدایان . او داریوش را شاه آفرید . او به وی
شاهی را ارزانی فرمود و به خواست اهورامزدا داریوش شاه شد . این کشور پارس
که اهورامزدا بمن ارزانی فرمود زیباست و دارای اسبان خوب و مردان خوب است
به خواست اهورامزدا داریوش شاه از هیچکس نمی ترسد . خدای بزرگ این کشور را
از دشمن - خشکسالی و دروغ محفوظ فرماید .
وصیت نامه داریوش بزرگ: اینک
که من از دنیا میروم بیست وپنج کشور جزء امپراتوری ایران است. و در تمام
این کشور ها پول ایران رواج دارد و ایرانیان در آن کشور ها دارای احترام
هستند و مردم ان کشور ها در ایران نیز دارای احترام هستند. جانشین من
خشایار شا باید همانند من در حفظ این کشور ها بکوشد . وراه نگهداری این
کشور ها آن است که در امور داخلی آنها مداخله نکند و مذهب وشعائر آنان را
محترم شمارد.اکنون که من از این دنیا می روم تو دوازده کرور در یک زر در
خزانه سلطنتی داری و این زر یکی از ارکان قدرت تو میباشد زیرا قدرت پادشاه
فقط به شمشیر نیست بلکه به ثروت نیز هست البته به خاطر داشته باش تو باید
به این ذخیره بیفزایی نه اینکه از آن بکاهی من نمی گویم که در مواقع ضروری
از آن برداشت نکن ، زیرا قاعده این زر در خزانه آن است که هنگام ضرورت از
آن برداشت کنند ، اما در اولین فرصت آنچه را از ان برداشتی به خزانه
برگردان . مادرت آتوسا برمن حق دارد پس پیوسته وسایل رضایت خاطرش را فراهم
کن ده سال است که من مشغول ساختن انبار های غله در نقاط مختلف کشور هستم و
من روش ساختن این انبار ها را که از سنگ ساخته می شود وبه شکل استوانه هست
در مصر آموختم و چون انبار ها پیوسته تخلیه می شود حشرات در آن بوجود نمی
آیند و غله در این انبار ها چند سال می ماند بدون اینکه فاسد شود و توباید
بعد از من به ساختن انبار های غله ادامه بدهی تا اینکه همواره آذوقه دو و
یا سه سال کشور در آن انبار ها موجود باشد . و هر ساله بعد از اینکه غله
جدید بدست آمد از غله موجود در انبار ها برای تامین کسری خوارو بار از آن
استفاده کن و غله جدید را بعد از اینکه بوجاری شد به انبار منتقل نما و به
این ترتیب تو هرگز برای آذوغه در این مملکت دغدغه نخواهی داشت ولو دو یا سه
سال پیاپی خشکسالی شود . هرگز دوستان وندیمان خود را به کار های مملکتی
نگمار و برای آنها همان مزیت دوست بودن با تو کافی است . چون اگر دوستان و
ندیمان خود را به کار های مملکتی بگماری و آنان به مردم ظلم کنند و از
جایگاه خود استفاده نامشروع نمایند نخواهی توانست آنها را به مجازات برسانی
چون با تو دوست هستند و تو ناچاری رعایت دوستی بنمایی. کانالی که من
میخواستم بین شط نیل و دریای سرخ بوجود بیاورم هنوز به اتمام نرسیده و تمام
کردن این کانال از نظر بازرگانی و جنگی خیلی اهمیت دارد تو باید آن کانال
را به اتمام برسانی و عوارض عبور کشتی ها از آن کانال نباید آنقدر سنگین
باشد که ناخدایان کشتی ها ترجیح بدهند که از آن عبور نکنند .اکنون من سپاهی
به طرف مصر فرستادم تا اینکه در این قلمرو ، نظم و امنیت برقرار کند ، اما
فرصت نکردم سپاهی به طرف یونان بفرستم و تو باید این کار را به انجام
برسانی . با یک ارتش قدرتمند به یونان برو و به یونانیان بفهمان که پادشاه
ایران قادر است مرتکبین فجایع را تنبیه کند توصیه دیگر من به تو این است که
هرگز دروغ گو و متملق را به خود راه نده ، چون هردوی آنها آفت سلطنت هستند
و بدون ترحم دروغ گو را از خود دور نما . هرگز عمال دیوان را بر مردم مسلط
نکن ، و برای اینکه عمال دیوان بر مردم مسلط نشوند ، قانون مالیات وضع
کردم که تماس عمال دیوان با مردم را خیلی کم کرده است و اگر این قانون را
حفظ کنی عمال حکومت با مردم زیاد تماس نخواهند داشت . افسران وسربازان ارتش
را راضی نگه دار و با آنها بدرفتاری نکن . اگر با آنها بد رفتاری کنی آنها
نخواهند توانست معامله متقابل کنند . اما در میدان جنگ تلافی خواهند کرد
ولو به قیمت کشته شدن خودشان باشد و تلافی آنها اینطور خواهد بود که دست
روی دست می گذارند و تسلیم می شوند تا اینکه وسیله شکست خوردن تو را فراهم
کنند . امر آموزش را که من شروع کردم ادامه بده و بگذار اتباع تو بتوانند
بخوانند و بنویسند تا اینکه فهم وعقل آنها بیشتر شود و هر چه فهم وعقل آنها
بیشتر شود ، تو با اطمینان بیشتری میتوانی سلطنت کنی . همواره حامی کیش
یزدان پرستی باش . اما هیچ قومی را مجبور نکن که از کیش تو پیروی نماید و
پیوسته و همیشه به خاطر داشته باش که هرکس باید آزاد باشد و از هر کیش که
میل دارد پیروی نماید بعد از اینکه من زندگی را بدرود گفتم . بدن من را
بشوی و آنگاه کفنی را که من خود فراهم کرده ام بر من بپیچان و در تابوت
سنگی قرار بده و در قبر بگذار . اما قبرم را که موجود است مسدود نکن تا
هرزمانی که میتوانی وارد قبر بشوی و تابوت سنگی مرا در آنجا ببینی و بفهمی ،
که من پدر تو پادشاهی مقتدر بودم و بر بیست وپنج کشور سلطنت میکردم ،مردم و
تو نیز مثل من خواهید مرد . زیرا سرنوشت آدمی این است که بمیرد ، خواه
پادشاه بیست وپنج کشور باشد خواه یک خارکن و هیچ کس در این جهان باقی
نخواهد ماند . اگر تو هر زمان که فرصت بدست می آوری وارد قبر من بشوی و
تابوت را ببینی ، غرور و خود خواهی برتو غلبه خواهد کرد ، اما وقتی مرگ خود
را نزدیک دیدی ، بگو قبر مرا مسدود نمایند و وصیت کن که پسرت قبر تو را
باز نگه دارد تا ینکه بتواند تابوت حاوی جسد تو را ببیند .زنهار زنهار ،
هرگز هم مدعی وهم قاضی نشو اگر از کسی ادعایی داری موافقت کن یک قاضی بیطرف
آن ادعا را مورد رسیدگی قرار دهد . و رای صادر نماید . زیرا کسی که مدعی
است اگر قاضی هم باشد ظلم خواهد کرد. هرگز از آباد کردن دست برندار . زیرا
که اگر از آباد کردن دست برداری کشور تو رو به ویرانی خواهد گذاشت زیرا این
قاعده است که وقتی کشوری آباد نمی شود به طرف ویرانی می رود . در آباد
کردن ، حفر قنات و احداث جاده و شهر سازی را در درجه اول قرار بده . عفو و
سخاوت را فراموش نکن و بدان بعد از عدالت برجسته ترین صفت پادشاهان عفو است
و سخاوت ، اما عفو باید فقط موقعی بکار بیفتد که کسی نسبت به تو خطایی
کرده باشد و اگر به دیگری خطایی کرده باشد و تو خطا را عفو کنی ظلم کرده ای
زیرا حق دیگری را پایمال نموده ای .بیش از این چیزی نمیگویم این اظهارات
را با حضور کسانی که غیر از تو در اینجا حاضر هستند ، کردم . تا اینکه
بدانند قبل از مرگ، من این توصیه ها را کرده ام و اینک بروید و مرا تنها
بگذارید زیرا احساس میکنم مرگم نزدیک شده است(داریوش بزرگ هخامنش)
پاینده ایران بزرگ
ایران میهن پرستان
